رفتن به مطلب
انجمن پی سی دی
You

«زنی به نام زمین» به مناسبت ولنتاین ایرانی ۲۹ بهمن

پست های پیشنهاد شده

در گاهشمار باستانی ایرانیان ، هر یک از دوازده ماه سال دارای سی روز بود و هر روز به نام یکی از ایزدان خوانده می شد . در میان سی اسم روزها ، دوازده روز با یکی از ماههای سال هم نام بود . برای نمونه هنگامی که روز تیر از ماه تیر یا روز مهر از ماه مهر ??را میرسید ، مردم به جشن می پرداختند . ایرانیان باستان به گونه ای نمادین هر پدیدار زمینی را دارای پاینده ای آسمانی به نام «ایزد» یا «امشاسپند» می دانستند که در این میان ، ایزد بانوی اسپندارمذ ( اس??ند ) ، نگاهبان زمین به شمار می ر??ت .

 

 

پیش از پرداختن به این امشاسپند ، نخست به نمایه زنانه زمین می نگریم و اینکه چرا پنجم اس??ند ( ۲۹ بهمن گاهشمار کنونی ) ( روز اسپندارمذ) در ایران باستان «روز زن» خوانده می شد .

 

در چند قسمت از اوستا ، همسازی و همنوایی زنان و زمین را اینگونه میخوانیم : « آن زن پرهیزکار و این زمین در برگیرنده ما را سرور زنان می خوانیم »(یسنا ،۳۱:۱).« اینک زمین را می ستاییم ، زمینی که ما را در آغوش دارد .ای اهوره مزدا ، زنان را می ستاییم ، زنانی که از آن تو به شمار می آیند و از بهترین راستی بر خوردارند » (یسنا،۳۸:۱).« زمینی که دیر زمانی کشت نشده بماند و بذری بر آن نی??شانند ، نا شادکام و خواهان بذر ا??شانی است ، همچون دوشیزه ای خوش اندام که دیر زمانی بی ??رزند مانده باشد و همسری نیک آرزو کند . کسی که زمین را با دستهایش از چپ و راست بکارد ، زمین به او ??راوانی می بخشد ، به سان باکره ای که به سرای همسر می رود و برایش ??رزندانی می زاید ، زمین نیز میوه های ??راوان به بار می آورد »(وندیداد،۲۵و۳:۲۴).در کتاب پهلوی «بن دهش» نیز زمین : ماده و آسمان : نر دانسته شده است . مولانا جلال الدین بلخی می گوید :

 

 

آسمان ، مرد و زمین ، زن در خرد * هر چه آن انداخت ، این می پرورد

هست سرگردان ??لک اندر زَمَن * همچو مردان گرد مکسب بهر زن

وین زمین کدبانویی ها می کند * بر ولادت و رضاعش می تند

پس زمین و چرخ را دان هوشمند * چون که کار هوشمندان می کنند

 

 

و زمانی که آدمیان نادان ، زمین هوشمند را می آزارند ، خروش روانش نت چرخ می رسد و به درگاه دادار ، این گونه گله می گذارد : « پیکره ساز من که بود ؟ آمدنم بهر چه بود ؟ خشم و چپاول و ستم ، مرا میان گر??ته است . پشت و پناه من تویی ، یاور من کدام کس است ؟»(یسنا،۲۹:۱)« چه هنگام چنین کسی با دستان توانایش مرا یاری می دهد ؟»(۲۹:۹).زمین زیبا و نازکدل ، از دیدگاه درون بینا و عار??ان ، در آغاز ، زاده ای آزاد از هر زیان و پالوده ای از همه پلیدیها بود و در ??رگشت آ??رینش است :

 

 

که از آتش و آب و از باد و خاک * شود تیره روی زمین تابناک

 

 

در « زراتشت نامه » از زبان « سپندار مذ » آمده است :

 

 

چنین است ??رمان داد آ??رین * که پاکیزه دارند روی زمین

ز خون و پلیدی و مردگان * نباید که آلوده باشد جهان

به جایی که نبود بر او کشتزار * نه آب روان را بر او برگذار

نسا و پلیدی بدانجا برند * که مردم بر آن راه برنگذرند

چو آباد باشد به کشت و به کار * به مردم رسد سود از او بی شمار

به گیتی بود آن کسی بهترین * که کوشد به آباد کردن زمین

چو بشنودی این پند را کار بند * که پندی است شایسته و سودمند

 

 

 

اس??ندگان ، روز سپاس از زنان در گاهشمار کهن ، پنجم اس??ند را که به نام ایزد بانو اسپندارمذ بود ، جشن می گر??تند و روز «زن» به شمار می آوردند . در تقویم کنونی این روز به ۲۹ بهمن ماه ا??تاده است . از چگونگی این جشن ، آگاهی چندانی به جای نمانده است . ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه می نویسد : « اس??ندارمذماه : روز پنجم آن ، روز اس??ندارمذ است و برای ات??اق دو نام ، آن را چنین نامیده اند و معنای آن : عقل و حلم است . و اس??ندارمذ ??رشته موکل به زمین است و نیز بر زنهای درستکار ، ع??ی?? ، شوهر دوست و خیرخواه موکل است . در زمان گذشته ، این ماه و به ویژه این روز ، عید زنان بوده و در این عید ، مردان به زنان بخشش می نمودند و هنوز این رسم در اص??هان ، ری و دیگر بلدان پهله ( سرزمین های پهلوی زبان ) باقی مانده و به ??ارسی مزدگیران می گویند » .

در « برهان قاطع » نیز چنین آمده است : « در این روز ، جشن سازند و عید نمایند . نیک است رخت نو پوشیدن و درخت نشاندن در این روز به اعتقاد ایشان . و به معنی زمین هم گ??ته اند . و نام ??رشته ای هم هست که موکل زمین و درخت ها و جنگل هاست و مصالح این ماه ، بدو تعلق دارد » .

به نوشته « بن دهش » هر گلی از آن یکی از امشاسپندان می باشد و برای اسپندارمذ ، گل « پلنگ مشک » را نیاز می نمودند .

اسپندارمذ ، ایزد نگاهبان زمین در کتاب پهلوی « گزیده های زاد سپرم » ایزد اسپندارمذ این گونه نموده شده است : دوشیزه ای با جامه تابناک و کمربند زرین که بر آن سی وسه بند به چشم می خورد . مادر همه زایشمندان روی زمین است و از برای سرشت مادری و نیک مهری ، همه آ??ریدگان را که ??رزندان اویند ، می بخشاید . این امشاسپند ا??زون بخش ، هرگز خواهشی از اورمزد نمی خواهد ؛ زیرا به سبب درست اندیشی ، تا ??رجام جهان ، بردبار و بدون شکایت است .

کتاب « بن دهش » نیز درباره این مادر باکره می گوید : نیکویی وی در قناعت است . همه بدیهایی را که بر زمین می رسد ، ??رو می خورد . او را کمال اندیشی اینکه همه بدی را که به او کنند ، به خرسندی بپذیرد . او را رادی (بخشندگی) اینکه همه آ??ریدگان از او زنده اند .

در « روایت پهلوی » نخستین مرد گیتی ( کیومرد ، کیومرث ) از مام زمین ( اسپندارمذ ) زاده می شود : مردم از آن گل اند که گیومرث را از آن ساخت ؛ به سان نط??ه در اسپندارمذ ( زمین ) جای داد و گیومرت را اسپندار مذ ، بیا??رید و زاد .

در گاتها ( سروده های زرتشت ) می خوانیم که اسپندارمذ ، آدمی را پاکی می بخشد (۵۱:۲۱). پناهگاه نیک ماست و پایداری و توانایی را به ما ارزانی می دارد . اهوره مزدا در پرتو اشه ( عشق ، نظم ) از آغاز زندگی ، گیاهان را بر آن برویانید(۴۸:۶).نام سپندارمذ از ریشه « س پنت آرم ئیتی » می باشد . سپنت یا سپند را پاک و مقدس ، و نیز ا??زاینده ، معنی کرده اند . «آرم»+پسوند «ئیتی» می تواند به معنی رامش بخش باشد . بنابراین سپندارمذ می شود : « رامش بخش » یا « ??زاینده پاک » .

در گاتها بارها این ایزد به گونه « آرمئیتی » آمده و دور نیست که اسطوره « باغ ارم » با چشمداشت به زمین بهشتی ساخته و پرداخته شده باشد .

« مسعود سعد سلمان » درباره این روز سروده :

 

 

 

سپندار مذ روز خیز ای نگار * سپندار ما را و جام می آر

می آر از پی آنکه بی می نشد * دلی شادمان و تنی شاد خوار

سپندار بی آنکه چشم بدان * بگرداند ایزد از این روزگار

 

 

 

منابع :

- ??رهنگ نامهای اوستا / هاشم رضی

- گاتها / ترجمه ح . وحیدی

- اوستا / گزارش ج . دوستخواه

- بن دهش / ترجمه مهرداد بهار

- روایت پهلوی / ترجمه مهشید میر??خرایی

- گزیده های زادسپرم / ترجمه راشد محصل

به اشتراک گذاری این ارسال


لینک به ارسال
به اشتراک گذاری در سایت های دیگر

برای ارسال دیدگاه یک حساب کاربری ایجاد کنید یا وارد حساب خود شوید

برای اینکه بتوانید دیدگاهی ارسال کنید نیاز دارید که کاربر سایت شوید

ایجاد یک حساب کاربری

برای حساب کاربری جدید در سایت ما ثبت نام کنید. عضویت خیلی ساده است !

ثبت نام یک حساب کاربری جدید

ورود به حساب کاربری

دارای حساب کاربری هستید؟ از اینجا وارد شوید

ورود به حساب کاربری

×
×
  • جدید...